شطرنج ياد اور زندگي تلخ ما ايراني ها

شطرنج يادآور زندگي تلخ ما ايراني ها
افسانه
شطرنج يادآور زندگي تلخ

مهره هاي شطرنج يا اقشار مختلف مردم آيا تا به حال شطرنج بازي کرده ايد؟ آيا ميدانيد که شطرنج يکي از قديميترين ورزشها و مهارتهاي ذهني دنياست. آنچه در گذشته شطرنج ناميده ميشده به شکلي کاملا متفاوت با امروز بوده است. اگر شيوه زندگي مردم آن روزها را بدانيد خواهيد فهميد که مردم چطور زمان فراغت و اوقات بيکاريشان را پر ميکردند. اگر قواعد بازي آنها را ببينيد متوجه ميشويد که شطرنج چقدر ورزش ظريف، دقيق و زيبايي است.


شطرنج ورزشي بوده که هم در زندگي معمولي و هم در جشنها و هم در جنگها اغلب مورد استفاده بود است. البته برخي علت استفاده از آن در جنگها را بالا بردن تمرکز و هوشياري سربازان ميدانند. شطرنج قرنها پيش در سرزمينهايي چون هند، ايران و چين انجام ميشده. هيچکس به طور دقيق نميداند که اين بازي اصالتا مال کجاست.

حرکت به سمت اروپا
در قرن 7 - 8 سربازان عرب که در همسايگي ايرانيها زندگي ميکردند در حين تاخت و تاز به ايران اين بازي را از آنها ياد گرفتند. پس از آن که اعراب به اسپانيا تاختند، سربازان اين ورزش را به اسپانيايي ها ياد دادند و پس از آنکه ماتادورها به سرعت اين ورزش را فرا گرفتند به فاصله کوتاهي در سراسر اروپا منتشر شد.

اين اروپايي ها بودند که نام امروزي Chess را با آن نهادند شايد به اين دليل که با تلفظ نام ايراني آن مشکل داشتند براي همين اسم اين بازي را با جامعه مدرنيته خود تطبيق دادند. ايراني ها به اين بازي Shatranj و هندي ها Shaturanga مي گفتند. (البته واقعيت آن است که Shaturanga با شطرنج امروزي تفاوت بسياري داشته است و شطرنجي که امروزه بعنوان Chess در دنيا شناخته مي شود بيشتر شبيه بازي Shatranj ايراني ها مي باشد.) اگرچه امروز اين نامها که براي ورزشها انتخاب شده چندان جديد و مدرن نيست ولي هزاران سال پيش اين اسامي جلوه خاصي داشته ، همانطور که افراد با انتخاب نام خود تفاوتشان را با ساير قشرهاي جامعه نمايان ميکردند.


علاقه مردم هند به شطرنج مهره پياده
در صفحه شطرنج همانند کارگران مزارع روي زمين زراعي هستند که بيش از مهره ديگريروي صفحه کار و حرکت ميکند و غالبا با فداکاري مهره هاي با ارزش را نجات ميدهند و خود قرباني ميشوند. در زمانهاي بسيار دور (حتي قبل از قرون وسطي) کارگران و رعيتها از هيچ امکاناتي براي زندگي بهره مند نبودند و ملاکان و زمين داران جز غذايي براي زنده ماندن چيزي به آنها نميدادند. قشر ضعيف جامعه در آن روزگار زندگي بدي داشتند، به سختي کار ميکردند و در جواني ميمردند و غالبا از جنگ و لطمه هاي آن بي نصيب نبودند. آنها بايد قرباني ميشدند تا صاحبان زمين يا فرار کنند يا زنده بمانند!


رخ يا قلعه
در صفحه شطرنج در حکم خانه يا پناهگاه است. همان چيزي که صدها سال پيش مردم تنها ميتوانستند ساعتي کوتاه در آن از شر دستورات ريز و درشت اربابان در امان باشند. در شطرنج هر بازيکن 2 مهره رخ دارد که البته گاهي اوقات rooks هم ناميده ميشود.

مهره اسب
در صفحه شطرنج يکي از سربازان حرفه اي است که وظيفه اش محافظت از مهره هاي با ارزش و مهم است و هر بازيکن 2 مهره اسب در دو طرف صفحه اش دارد. اهميت اسب در صفحه شطرنج از پياده بيشتر است اما مهره هايي مثل فيل، شاه يا وزير به مراتب ارزش بيشتري دارند. شايد به گونه اي هدف بازي مثل شطرنج نحوه محافظت و مراقبت از داراييهاي با ارزش و مهم زندگي باشد که براي حفظ و رسيدن به چيزهاي مهم انسان بايستي از چيزهاي کوچکتر و بي اهميت تر چشم پوشي کند.


گري کاسپاروف مهره اي بنام فيل،
براي هر يک از طرفين بازي 2 مهره فيل وجود دارد که نمايانگر چيزي شبيه کليساست. کليسا در زمانهاي دور نشانه ثروت و قدرت بوده و براي مردم از ارزش زيادي برخوردار بوده، به طور کلي مذهب نقش مهمي در زندگي مردم ايفا ميکرده. کلمه bishop (به معني اسقف) نام يکي از مقربين کليساهاي کاتوليک بوده که در زمان خود از قدرت و احترام بالايي برخوردار بوده است.


ملکه (وزير)
تنها مهره اي در شطرنج است که ماهيت زن دارد و البته قدرتمندترين مهره صفحه هم هست. در بازي شطرنج هر بازيکن تنها يک ملکه (وزير) دارد در آن سالها مردم بر اين باور بودند که ملکه (وزير) غالبا تنها کسي است که ميتواند پادشاه را مجاب به انجام بعضي از امور کند. شاه بلندقدترين مهره شطرنج است که توسط تمامي مهره هاي صفحه محافظت ميشود. در آن سالها هم، پادشاه همواره در پناه صد ها سرباز رفت و آمد و زندگي ميکرد و البته افراد جامعه از غني ترين تا فقيرترين وظيفه داشتند تا در هر شرايطي حامي منافع پادشاه باشند.

دفعه ديگري که صفحه شطرنجتان را باز کرديد و خواستيد با دوستتان بازي کنيد حتما تاريخچه بازي شطرنج را به خاطر بياوريد چرا که برخي از بخشهاي آن ياد آورزندگي مردم در صدها سال پيش است زندگي سختي که حالا براي هر يک از ما حکم بازي را دارد